Nowa Era Procesy Endogeniczne Sprawdzian
Procesy endogeniczne to zmiany zachodzące we wnętrzu Ziemi. Powodują one ruchy skorupy ziemskiej. Są one napędzane przez ciepło pochodzące z wnętrza naszej planety. Wyobraź sobie, że Ziemia ma w środku gorący piec. To ciepło powoduje ruchy w płaszczu Ziemi. Te ruchy wpływają na to, co dzieje się na powierzchni.
Najważniejszymi procesami endogenicznymi są: wulkanizm i trzęsienia ziemi. Są one ze sobą powiązane.
Wulkanizm to proces związany z wydostawaniem się magmy na powierzchnię Ziemi. Magma to gorąca, płynna skała znajdująca się pod skorupą ziemską. Kiedy magma dociera na powierzchnię, nazywamy ją lawą.
Jak to działa? Wnętrze Ziemi jest bardzo gorące. Tworzy to ogromne ciśnienie. To ciśnienie może sprawić, że skały topią się i stają się magmą. Ta magma gromadzi się w komorach magmowych pod powierzchnią. Kiedy ciśnienie staje się zbyt duże, magma szuka drogi na zewnątrz. Znajduje ją przez pęknięcia w skorupie ziemskiej. Tak powstają wulkany.
Podczas erupcji wulkan wyrzuca nie tylko lawę. Wyrzuca też popiół wulkaniczny, gazy i skalny gruz. Erupcje mogą być spokojne, z powolnym wypływem lawy. Mogą też być bardzo gwałtowne i niebezpieczne. Zastanów się nad wybuchem Wezuwiusza. Zniszczył miasta Pompei i Herkulanum.
Trzęsienia ziemi to nagłe wstrząsy skorupy ziemskiej. Są one spowodowane gwałtownym uwolnieniem energii. Ta energia jest zgromadzona w skałach. Powodują to naprężenia. Naprężenia powstają przez ruchy płyt tektonicznych.
Ziemia nie jest jedną całością. Jej zewnętrzna warstwa, czyli litosfera, jest podzielona na duże fragmenty zwane płytami tektonicznymi. Te płyty stale się poruszają. Czasem zderzają się ze sobą. Czasem odsuwają się od siebie. Czasem przesuwają się obok siebie.
Kiedy płyty się poruszają, mogą się zablokować. Naprężenia narastają. W pewnym momencie skały nie wytrzymują. Pękają. To pęknięcie uwalnia energię w postaci fal sejsmicznych. Te fale powodują drgania. Czujemy je jako trzęsienie ziemi.
Ognisko trzęsienia ziemi to miejsce, gdzie pęknięcie zaczyna się najgłębiej. Epicentrum to punkt na powierzchni Ziemi bezpośrednio nad ogniskiem. Tam skutki trzęsienia są zazwyczaj najsilniejsze.
Wulkany i trzęsienia ziemi często występują w tych samych miejscach. Są to strefy wulkaniczno-sejsmiczne. Są to obszary, gdzie płyty tektoniczne się stykają. Na przykład Pacyficzny Pierścień Ognia. Jest to obszar otaczający Ocean Spokojny. Jest tam bardzo dużo aktywnych wulkanów i częste trzęsienia ziemi.
Te procesy, choć potężne i czasem niszczycielskie, kształtują naszą planetę. Tworzą góry, doliny, wyspy. Bez procesów endogenicznych Ziemia wyglądałaby zupełnie inaczej. Rozumienie ich pomaga nam lepiej przewidywać ich skutki i przygotować się na nie.
