Części Zdania Sprawdzian Dla Klasy 3 Gimnazjum

Cześć! Dzisiaj zajmiemy się bardzo ważnym tematem w języku polskim – częściami zdania. To podstawa, żeby dobrze rozumieć, jak budujemy zdania i co one oznaczają. Sprawdzian z tego tematu dla klasy 3 gimnazjum jest całkiem do ogarnięcia, jeśli zrozumiesz kluczowe zasady.

Co to są części zdania?

Najprościej mówiąc, części zdania to poszczególne słowa lub grupy słów, które pełnią określoną funkcję gramatyczną w zdaniu. Każda część ma swoje zadanie i wpływa na sens całej wypowiedzi.

Główne części zdania – poznajmy je!

Wyróżniamy dwie główne części zdania: podmiot i orzeczenie. To kręgosłup każdego zdania!

1. Podmiot

Podmiot to ta część zdania, która wykonuje czynność lub o której coś mówimy. Odpowiada na pytania: kto? co? po dodaniu orzeczenia.

Przykłady:

Chłopiec biega. (Kto biega? Chłopiec.)
Książka leży na stole. (Co leży? Książka.)
W zdaniu złożonym podmiot może być wyrażony przez grupę wyrazów: Mój młodszy brat poszedł do szkoły. (Kto poszedł? Mój młodszy brat.)

2. Orzeczenie

Orzeczenie to z kolei czynność wykonywana przez podmiot lub to, co o podmiocie mówimy. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? jaki jest? kim jest? czym jest?.

Przykłady:

Chłopiec biega. (Co robi chłopiec? Biega.)
Książka leży na stole. (Co robi książka? Leży.)
On jest lekarzem. (Kim jest? Jest lekarzem.)
Pogoda jest piękna. (Jaka jest pogoda? Jest piękna.)

Pamiętaj: Podmiot i orzeczenie to części zdania nadrzędne. Bez nich zdanie nie ma sensu.

Dopełnienia, określenia i bliższe części zdania

Oprócz podmiotu i orzeczenia, w zdaniu występują też inne części, które je uzupełniają i doprecyzowują:

3. Dopełnienie

Dopełnienie uzupełnia orzeczenie, odpowiadając na pytania przypadków zależnych (wszystkich oprócz mianownika i wołacza). Najczęściej odpowiada na pytania:

Kogo? Czego? (np. Nie widzę nikogo.)
Komu? Czemu? (np. Pomagam mamie.)
Kogo? Co? (np. Czytam książkę.)
Z kim? Z czym? (np. Idę z przyjacielem.)
O kim? O czym? (np. Rozmawiam o filmie.)
Czym? (np. Interesuję się matematyką.)

4. Określenie

Określenie dopowiada do podmiotu lub orzeczenia, dodając cechy, okoliczności, czas itp. Dzielimy je na:

Przydawka: opisuje rzeczownik. Odpowiada na pytania: jaki? który? czyj? ile?

Jaki? (np. Widzę zielony liść.)
Który? (np. Ten trzeci dom jest mój.)
Czyj? (np. To jest moje pióro.)
Ile? (np. Dostałem dwa jabłka.)

Okolicznik: opisuje orzeczenie, podając okoliczności czynności. Odpowiada na pytania: gdzie? kiedy? jak? dlaczego? po co?

Gdzie? (np. Poszedłem do kina.)
Kiedy? (np. Spotkamy się jutro.)
Jak? (np. Pisze ładnie.)
Dlaczego? (np. Spóźniłem się z powodu korków.)
Po co? (np. Uczy się do egzaminu.)

Dlaczego to jest ważne? Praktyczne zastosowanie!

Znajomość części zdania jest niezbędna do poprawnego pisania i mówienia po polsku. Kiedy wiesz, co jest podmiotem, a co orzeczeniem, łatwiej Ci:

Unikać błędów gramatycznych, np. w uzgadnianiu czasowników z podmiotem.
Lepiej rozumieć czytany tekst, bo wiesz, kto co robi.
Konstruować bardziej złożone i precyzyjne zdania.
Przygotować się do sprawdzianów i egzaminów, bo to podstawa polskiej gramatyki!

Ćwiczenie rozpoznawania części zdania sprawi, że Twój polski będzie coraz lepszy. Powodzenia!